مترجم سایت

پایگاه‌های رباتیکی در ماه، کاشت ریزتراشه‌ها در مغز، خودروهایی که به طور خودکار و بدون نیاز به حضور انسان به مسیر حرکتی خود ادامه می‌دهند و در نهایت سیستم حمل و نقل ریلی سریع که مسافران با استفاده از آن می‌توانند تنها در چند ساعت خود را از لندن به پکن برسانند. اینها همگی مثال‌های بارزی از تحولاتی هستند که احتمالا شاهد بروز آنها در سال 2020 خواهیم بود. پیش‌بینی‌های زیادی در این خصوص صورت گرفته است با این حال اکثر آنها در این‌که تا یک دهه آینده شمار قابل توجهی از فناوری‌های نوین زندگی بشر را متحول خواهد کرد، وجه مشترک دارند. از دید بسیاری از کارشناسان سال 2020 یا 2019 یا 2021 تنها یک سری مقاطع زمانی هستند که بشر با استفاده از آنها می‌تواند برنامه‌ریزی طولانی‌مدتی برای آینده و توسعه فناوری‌های نوین داشته باشد.

ژاپن در ماه پایگاه رباتیکی می‌سازد

فضا از مهم‌ترین عرصه‌هایی خواهد بود که سال 2020 خبرهای زیادی درخصوص آن به گوش خواهد رسید. پیش‌بینی کارشناسان بر این است که در این سال ژاپن به عنوان یکی از غول‌های حال ظهور در عرصه علوم فضایی، پایگاه رباتیکی در ماه خواهد ساخت. آژانس فضایی ژاپن که از آن به JAXA یاد می‌شود، سال‌هاست بر روی این ایده کار می‌کند. وقوع زمین‌لرزه شدید ماه مارس و به دنبال آن سونامی خانمان برانداز در منطقه فوکوشیما که با نابودی نیروگاه‌های تولید برق هسته‌ای این منطقه همراه بود، کمتر کسی فکر می‌کرد که چشم بادامی‌های شرق دور همچنان که بخشی از تمرکزشان بر روی ترمیم آسیب‌های به وجود آمده از زمین لرزه است، نیم‌نگاهی نیز به فضا و ماه و ساخت پایگاه رباتیکی بر روی آن داشته باشند. پایگاهی که ژاپن در نظر دارد بر روی ماه بنا کند با استفاده از ربات‌ها ساخته می‌شود و جالب این‌که برای استفاده از ربات‌ها نیز خواهد بود. اکثر کارشناسان دانش رباتیک به این نکته اعتراف می‌کنند که ژاپن از جمله قدرت‌های فنی جهان در عرصه علم رباتیک به شمار می‌آید که تقریبا هیچ مانعی بر سر دانشمندان این کشور برای طراحی و ساخت چنین پایگاهی در ماه وجود نخواهد داشت.

پکن تا لندن با یک قطار

اتصال ریلی پکن در آسیا و لندن در قلب اروپا رؤیایی است که سال‌هاست ذهن بسیای از محققان را به خود معطوف کرده است. یکی از جالب توجه‌ترین پیش‌بینی‌هایی که برای سال 2020 یا حداقل برای دهه سوم قرن حاضر می‌شود اتصال ریلی لندن و پکن آن هم با استفاده از قطارهای پرسرعت است. چین از جمله کشورهای پیشرو جهان در زمینه خطوط ریلی پرسرعت است و اکنون گفته می‌شود یکی از جاه‌طلبانه‌ترین پروژه‌های فنی ـ مهندسی این کشور در قالب سیستم ریلی لندن ـ پکن به نمایش گذاشته می‌شود. در حال حاضر نمی‌توان متصور شد که غرب و شرق زمین با استفاده از یک سیستم پیشرفته ریلی به یکدیگر متصل شوند اما اگر این روندی که درخصوص توسعه فناوری‌های نوین در سراسر جهان دیده می‌شود، همچنان ادامه داشته باشد عملی‌شدن این ایده در سال 2020 چندان دور از ذهن نخواهد بود. البته نگرانی‌های زیادی در این خصوص مطرح می‌شود. خوشبختانه از بعد فنی به نظر نمی‌رسد مشکل چندان قابل توجهی بر سر راه تحقق این پروژه وجود داشته باشد اما چالش‌های اقتصادی و سیاسی می‌تواند موانع جدی بر سر راه آن به شمار آیند. بر اساس محاسباتی که صورت گرفته است این سیستم ریلی از 17 کشور جهان عبور خواهد کرد. با توجه به شمار بالای این کشورها تأمین امنیت چنین سیستم ریلی و همچنین حفظ سلامت مسافران که معمولا از کشورهای مختلف جهان خواهند بود به مسأله جدی تبدیل خواهند شد. در این میان، چین پیشنهاد جالب توجهی را مطرح کرده است. براساس این پیشنهاد، چین تمامی هزینه‌های مربوط به زیرساختارها و نهایی‌شدن پروژه را پرداخت می‌کند و در عوض برای مدت مشخصی امکان بهره‌برداری از منابع معدنی و نفتی کشورهایی که از این پروژه منتفع می‌شوند را نیز خواهد داشت. نگاهی به آینده و جدیت چینی‌ها برای محقق‌کردن این پروژه نشان از آن دارد که در 9 سال آینده مجموعه‌ای از اتفاقات و تحولات هیجان‌انگیز در آسیا و اروپا روی خواهد داد.

خودروهایی که با هم صحبت می‌کنند

تحول در صنعت خودروسازی و تنوع خودروهایی که در سال 2020 شاهد حرکت آنها در خیابان‌ها خواهیم بود از مباحثی است که درخصوص تحولات تکنولوژیکی سال 2020 مطرح می‌شود.

خودروهایی که به طور خودکار و بدون نیاز به کنترل انسان به مسیر حرکتی خود ادامه می‌دهند مثال بارزی از این تحول محسوب می‌شوند. این خودروها در حالی به حرکت مطمئن خود ادامه می‌دهند که سرنشینان و مسافران آنها با خیالی آسوده بر روی صندلی‌های نرم و فوق مدرن نشسته و منتظر رسیدن به مقصد نهایی هستند. البته تا همین چند سال پیش این چشم‌انداز تنها در حد یک رویا بود اما در چند سال گذشته تلاش‌های جدی برای تبدیل‌شدن آن به واقعیت انجام شده است. تلاش‌هایی که از سوی محققان DARPA صورت گرفته است ازجمله این موارد به شمار می‌آید. گذشته از آن برگزاری رالی خودروهایی که سیستم کنترلی آنها به صورت رباتیکی است، دانشمندان را نسبت به آینده امیدوارتر کرده است. برای رسیدن به چنین چشم‌اندازی باید خودروهایی طراحی کرد که قابلیت برقراری ارتباط با یکدیگر را نیز داشته باشند. به بیان دیگر این خودروها باید بتوانند با هم صحبت کنند. این چیزی نیست که در حال حاضر وجود داشته باشد اما برای سال 2020 چه می‌توان گفت؟ دکتر لیب هولد از انستیتو فناوری خودروهای خودکار می‌گوید: من چندان به آینده خوشبین نیستم. چون ما با طبیعت ماشین‌آلاتی سر و کار داریم که باید تغییرات زیادی در آنها انجام دهیم. توسعه شبکه‌های ارتباطی کلید موفقیت چنین پروژه‌ای است. خودروهایی که در چنین شبکه‌ای حرکت می‌کنند امکان برقراری ارتباط لحظه به لحظه با یکدیگر را خواهند داشت و این همان چیزی است که طراحان این پروژه به دنبال آن هستند. در حال حاضر زیرساختارهای دنیای بدون سیم چندان کافی و مجهز نیست اما درباره سال 2020 و تحولاتی که در 9 سال آینده روی می‌دهد نمی‌توان با چنین قاطعیتی صحبت کرد!

رقابت شانه به شانه سوخت‌ها

از همان زمانی که صحبت از سوخت‌های زیستی شد انبوهی از انتقادات نیز درخصوص تولید آنها مطرح شد که مهم‌ترین آنها مقرون به صرفه نبودن تولید است. سوخت‌های زیستی به دلیل این‌که از طبیعت گرفته شده و عملا آلاینده کربنی نیز از خود برجای نمی‌گذارند همواره مورد نظر دانشمندان بوده‌اند، اما تولید آنها با هزینه‌های زیادی همراه است و همین نکته موجب شده تا استفاده از آن در سراسر جهان در سطح بسیار محدودی باقی بماند. آنچه که برای سال 2020 و حیات این نوع سوخت‌ها پیش‌بینی می‌شود تا حد زیادی امیدوارکننده است. عقیده بر این است که در 9 سال آینده و با تکیه بر فناوری نوینی که به تدریج ظاهر می‌شوند تولید مقرون به صرفه‌تر این نوع سوخت‌ها رایج می‌شود. البته برای این‌که تولید این نوع سوخت‌ها رواج بیشتری پیدا کنند ضروری است تا اقدامات کلی‌تری نیز انجام شود. از آن جمله می‌توان به تصمیماتی اشاره کرد که از سوی ارتش آمریکا اعلام شده است. براساس این تصمیمات تا سال 2020 نیروی دریایی این کشور حداقل نیمی از انرژی مورد نیاز خود را از سوخت‌های زیستی تأمین خواهد کرد و بتدریج استفاده از سوخت‌های فسیلی را کنار خواهد گذاشت. کارشناسان، تحقق چنین چشم‌اندازهایی را منطقی می‌دانند. از یک‌سو با توجه به گرمایش فراگیر زمین و خطرات گسترده‌ای که تقریبا همگان از آن آگاه شده‌اند و از سوی دیگر پیشرفت‌هایی که در علوم مرتبط با تولید مقرون به صرفه‌تر این نوع سوخت‌ها حاصل شده است، می‌توان متصور شد که در سال 2020 سوخت‌های زیستی در رقابت با سوخت‌های فسیلی چیزی کمتر از آنها نخواهند داشت. البته تحقق چنین چشم‌اندازهایی آن هم در چنین سطح کلانی به نگاه دولت‌ها بستگی دارد.

خودروهای پرنده

حتی از همان زمان که نخستین خودروها بر روی آسفالت ناهموار حرکت می‌کردند بشر به آینده و زمانی فکر می‌کرد که همین خودروها روزی در هوا به پرواز درآیند. مقوله خودروهای هوایی و سیستم‌های حرکتی که بتوانند در هوا نیز پرواز قابل اطمینانی داشته باشند ذهن بسیاری از دانشمندان در گوشه و کنار جهان را به خود مشغول کرده است. با این حال این پروژه از آن دسته پروژه‌های هزینه‌بری است که نمی‌توان متصور شد یک شخص یا حتی یک گروه از دانشمندان موفق به ارائه آن شوند. هزینه‌های کلانی که ضروری است برای آن صرف شود بسیاری از پروژه‌های حتی امیدوارکننده (از بعد فنی) را نیمه‌کاره می‌گذارد، اما آژانس تحقیقات پیشرفته دفاعی آمریکا موسوم به DARPA که به ارتش این کشور تعلق دارد، هزینه‌های کلانی در این زمینه متقبل شده است و جالب این‌که مدیران ارشد آن می‌خواهند تا سال 2015 نخستین خودروی پرنده جهان را داشته باشند. با این حال، تحقق ایده خودروی پرنده نیز همچون خودروهای خودکار که برای حرکت و کنترل مسیر نیازی به انسان ندارند به تحقق زیرساختارهای گسترده‌ای نیاز دارد که فعلا خبری از آنها نیست و جالب این‌که چشم‌اندازی که برای تحقق آن ترسیم شده است تنها یک بازه زمانی 9 ساله و حتی کمتر دارد. البته در بدبینانه‌ترین پیش‌بینی‌ها می‌توان گفت تا سال 2020 ارتش آمریکا نمونه پیش‌ساخته این فناوری را خواهد داشت و پس از آن است که می‌توان به تولید انبوه آن و استفاده غیرنظامی در سراسر جهان فکر کرد. تا آن زمان مدت زیادی باید صبر کرد.

حفاری در ماه

این روزها نگاه تجاری به فضا به یک باید تبدیل شده است. آغاز این فرآیند را می‌توان در تلاش‌هایی دید که در زمینه توسعه گردشگری فضایی صورت گرفته است. ریچارد برانسون از جمله افراد سرشناسی است که سرمایه‌گذاری کلانی در این زمینه انجام داده است. او در نظر دارد تا انسان‌های عادی را تنها پس از سپری‌کردن یک دوره آموزشی کوتاه چندروزه و البته پس از پرداخت هزینه‌ای بالغ بر 200 هزار دلار به مدارات پایین زمین برساند و اینجا همان نقطه‌ای است که به آن مرز میان زمین و فضای بیکران گفته می‌شود. اما تصمیم‌گیرندگانی که در سطوح بالاتر عمل می‌کنند به چشم‌انداز دورتری خیره شده‌اند. آنها به این نکته فکر می‌کنند که با استفاده از نگرش تجاری به فضا راهی برای رسیدن دوباره به ماه و در ادامه شهاب‌سنگ‌ها پیدا کنند. اما رسیدن به این اجرام تازه آغاز یک ماجرای هیجان‌انگیز است. قرار است در این مرحله کارهایی همچون حفاری صورت گرفته و سنگ‌های معدنی ارزشمندی از آنها استخراج و به زمین منتقل شود. البته می‌توان تصور فرازمینی دیگری نیز داشت و آن این‌که پردازش‌های لازم بر روی ماه صورت گیرد و تنها مواد معدنی خالص به زمین منتقل شود. برای تحقق چنین چشم‌اندازی آن هم تا سال 2020 راهی نداریم جز این‌که صنعت فضانوردی خصوصی رونق پیدا کند. Virgin Galactic که ثمره جاه‌طلبی‌های فضایی ریچارد برانسون به شمار می‌آید دقیقا روی همین نوار حرکت می‌کند. شاید تا چند سال پیش گردشگران فضایی مجبور بودند با پرداخت هزینه‌هایی نجومی بالغ بر 20 میلیون دلار سفری چندروزه به ایستگاه فضایی بین‌المللی داشته باشند اما با پایان برنامه روسیه برای انتقال گردشگران فضایی به خارج از مرزهای زمین و در کنار آن خارج‌شدن شاتل‌های فضایی از برنامه کاری ناسا دیگر مجالی برای حضور گردشگران ثروتمند در کنار برنامه‌های فضایی نخواهد بود، حداقل تا یک دهه آینده این‌گونه خواهد بود. در اینجاست که نقش شرکتها و پروژه‌هایی نظیر Virgin Galactic به خوبی به چشم می‌آید. البته گردشگری فضایی تنها یک بعد نگاه اقتصادی به فضا محسوب می‌شود. این‌که بتوان از منابع معدنی غنی اجرام فضایی استفاده کرد ذهن هر دانشمند فعال در چنین عرصه‌ای را مشغول به خود می‌کند. رفتن به فضا و حفاری در اجرام آسمانی و استخراج انبوهی از مواد معدنی، چشم‌انداز ملموسی است که رسیدن به آن غیرممکن نیست اما تنها باید منتظر گذشت زمان بود. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2020 اقدامات اولیه‌ای در این زمینه صورت گیرد. ماه به عنوان یک نقطه شروع در نظر گرفته شده است چون بشر پیش از این پای به آن گذاشته است. اگر بار دیگر این اتفاق روی دهد و انسان اثر تازه‌ای روی این قمر طبیعی بگذارد راه برای تکرار حفاری‌های بیشتر بر روی سایر اجرام آسمانی هموار خواهد شد.

کنترل امور با استفاده از مغز

مغز انسان قابلیت‌های خیره‌کننده‌ای دارد. این قابلیت‌ها تا آن حد گسترده است که به آن به عنوان یک راز بزرگ نگاه می‌شود. با گذشت زمان و پیشرفت فناوری‌های نوین بر دامنه این قابلیت‌ها افزوده می‌شود و جالب این‌که در تازه‌ترین این موارد امکان کاشت ریزتراشه‌ها در مغز و استفاده از آنها برای کنترل برخی سیستم‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. بدون شک در عرصه علوم پزشکی این مورد می‌تواند سردمدار پیشرفت‌های فنی باشد که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2020 رنگ واقعیت به خود بگیرد. این‌که بتوان با استفاده از مغز انسان برخی امور را تحت کنترل درآورد نیازمند مجموعه‌ای از فناوری‌های فوق مدرن است. در اینجا با انسان به عنوان یک ساختار زیستی پیچیده سر و کار داریم و حال آن‌که می‌خواهیم با استفاده از این ساختار پیچیده برخی سیستم‌ها و امور را نیز تحت کنترل قرار دهیم. در حال حاضر امکان کاشت ریزتراشه در مغز وجود دارد و جالب این‌که حیات بسیاری از بیماران صرفا متکی به عملکرد این ریزتراشه‌هاست اما این‌که قرار باشد از آنها به عنوان پلی میان مغز و کنترل برخی امور استفاده شود، هنوز کار چندان مهمی انجام نشده است. پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چالش اصلی در تحقق این ایده چیست؟

پاسخ ساده و البته امیدوارکننده است: ما هنوز به زوایای تاریک و ناشناخته مغز دست نیافته‌ایم اما از آنجا که هر روز بر دامنه فناوری‌های نوین پزشکی افزوده می‌شود می‌توان امیدوار بود که این زوایای تاریک بزودی روشن خواهند شد. ارتباطات عصبی به صورت الکتریکی و شیمیایی صورت می‌گیرد و دانش بشری هنوز به مرحله‌ای نرسیده است که اشراف کاملی بر چگونگی این فرآیند داشته باشند. به عقیده بسیاری از دانشمندان، بعد شیمیایی این فرآیند بر پیچیدگی آن افزوده است. چه بسا دانشمندان بتوانند ریزتراشه‌هایی را در بخش‌های مختلف مغز انسان کار بگذارند و با استفاده از جریان‌های الکتریکی منتظر بروز تغییرات خاصی باشند اما دانش ما درباره نقش فاکتورهای شیمیایی در چنین فرآیندهایی بسیار ناچیز است. سال 2020 مقطع هیجان‌انگیزی است که برای تحقق این ایده مطرح شده است. البته در بسیاری از آزمایشگاه‌های پیشرفته تحقیقاتی جهان کارهایی در این زمینه در دست انجام است اما اکثر آنها به طور مخفیانه و به دور از آگاهی عموم مردم به پیش می‌روند.